De recente aankondiging uit Zweden dat alle fysieke staatscasino’s (Casino Cosmopol) per 1 januari 2026 hun deuren definitief zullen sluiten, heeft de discussie over de toekomst van traditionele gokgelegenheden ook in Nederland aangezwengeld. De redenen in Zweden zijn duidelijk: dalende bezoekersaantallen, uitblijvende winst en de onstuitbare opmars van online gokken. Dit roept onvermijdelijk de vraag op: staat Nederland een soortgelijk scenario te wachten? De druk op onze eigen fysieke casino’s en speelautomatenhallen neemt immers al jaren toe.
Sinds de legalisering van de online kansspelmarkt in Nederland in oktober 2021 is het speelveld fundamenteel veranderd. Het gemak van thuis spelen, de enorme keuze aan spellen en de constante beschikbaarheid via computer of smartphone hebben een grote aantrekkingskracht op consumenten. Moderne online platforms bieden vaak een complete ervaring, variërend van duizenden gokkasten en live dealer spellen tot uitgebreide mogelijkheden voor sportweddenschappen. Sites zoals bijvoorbeeld koko-bet.net/ illustreren hoe aanbieders inspelen op de vraag naar diverse spelmogelijkheden, aantrekkelijke bonussen en naadloze mobiele toegankelijkheid, waarmee ze een steeds groter deel van de markt en de aandacht van de speler bedienen. Deze digitale transformatie zet de traditionele, fysieke casino’s onvermijdelijk onder druk.
Het Nederlandse staatsgokbedrijf in zwaar weer
Het staatsgokbedrijf, decennialang de enige legale aanbieder van tafelspelen als roulette en blackjack met croupiers in Nederland, verkeert in financieel zwaar weer. Uit recente jaarcijfers (over 2024) bleek een verlies van ruim 10 miljoen euro, een schril contrast met de winst van het jaar ervoor. De oorzaken zijn legio: de nasleep van de coronapandemie met nog altijd lagere bezoekersaantallen dan voorheen (circa 5,2 miljoen in 2024 tegenover ruim 6 miljoen pre-corona), stijgende operationele kosten en, als voornaamste probleem, een fors verhoogde en verder stijgende kansspelbelasting.
Deze belasting steeg per 1 januari 2025 van 30,4% naar 34,2% en zal volgens huidige plannen per 1 januari 2026 verder toenemen tot 37,8%. De accountant van het staatsbedrijf sprak in het jaarverslag zelfs van “materiële onzekerheid” over de continuïteit, en de directie waarschuwde dat zonder lastenverlichting “fundamentele keuzes” en “drastische, onverantwoorde maatregelen” zoals het verlagen van winstkansen of agressieve marketing, onvermijdelijk worden. De sluiting van de vestiging in Zandvoort begin 2025, en eerdere sluitingen in Groningen en Valkenburg, zijn concrete tekenen van de noodzaak tot reorganisatie.
Ook private speelautomatenhallen voelen de pijn
Niet alleen het staatsbedrijf, maar ook de vele private speelautomatenhallen in Nederland, die zich richten op gokkasten, bingomachines en automatische roulette, hebben het zwaar. Een van de grootste exploitanten van dergelijke hallen kondigde eind 2024 aan een significant deel van zijn vestigingen te moeten sluiten als direct gevolg van de verhoogde kansspelbelasting en de algemeen stijgende kosten voor huur, energie en personeel.
Dit soort ketens wordt bovendien in sommige gemeenten geconfronteerd met een restrictief lokaal beleid, gericht op het verminderen van het aantal gokgelegenheden of het ontmoedigen van nieuwe vestigingen, bijvoorbeeld in Amsterdam en Utrecht. De combinatie van online concurrentie en een uitdagend ondernemersklimaat maakt het voor veel van deze laagdrempelige goklocaties steeds lastiger om het hoofd boven water te houden.
De meerwaarde van het fysieke casino
Ondanks de opmars van online, behoudt het fysieke casino voor een deel van het publiek een unieke aantrekkingskracht. De ambiance van een stijlvol ingerichte speelzaal, de spanning aan een echte speeltafel, de interactie met croupiers en medespelers, en het “avondje uit”-gevoel zijn aspecten die online moeilijk volledig te evenaren zijn.
Voor velen is een casinobezoek een sociale activiteit, een vorm van entertainment die verder gaat dan alleen het spel zelf. De vraag is echter of deze belevingswaarde opweegt tegen het gemak en de voordelen van het online aanbod, en of het voldoende is om de hoge operationele kosten van een fysieke locatie te dekken.
Kostenstructuur en concurrentienadelen
Een significant nadeel voor fysieke casino’s is hun kostenstructuur. Hoge huren voor toplocaties, energiekosten, en de noodzaak voor een relatief groot aantal personeelsleden (croupiers, horeca, beveiliging) drijven de operationele uitgaven op.
Online platforms hebben doorgaans aanzienlijk lagere overheadkosten, waardoor zij bijvoorbeeld scherpere odds, lagere minimuminzetten of aantrekkelijkere bonussen kunnen aanbieden. De zware belastingdruk in Nederland treft alle aanbieders, maar weegt extra zwaar op bedrijven met een hoge vaste kostenbasis.
Aanpassen, krimpen of verdwijnen?
De toekomst van fysieke casino’s in Nederland is ongewis. Verdere consolidatie en sluitingen lijken onvermijdelijk, zoals de recente ontwikkelingen al laten zien. Overlevende casino’s zullen zich mogelijk meer moeten richten op het bieden van een exclusieve “destination experience”, wellicht met een sterkere integratie van horeca en ander entertainment, vergelijkbaar met de grote resorts in Las Vegas of Macau, zij het op Nederlandse schaal. Een andere strategie kan zijn specialisatie in nichemarkten.
Een keerpunt voor de Nederlandse casinobranche
De Nederlandse fysieke casinobranche bevindt zich op een kritiek keerpunt. De Zweedse beslissing om fysieke casino’s volledig af te bouwen, dient als een serieuze waarschuwing voor de mogelijke ontwikkelingen hier. Hoewel de unieke sfeer en sociale beleving van een “echt” casino voor een deel van het publiek altijd waarde zullen houden, maken de economische realiteit, veranderende consumentenvoorkeuren en een uitdagend fiscaal en regulatoir klimaat een wijdverbreid en bloeiend netwerk van fysieke gokgelegenheden op lange termijn steeds minder waarschijnlijk.
De komende jaren zullen bepalend zijn voor de vraag of het traditionele casino een duurzame plek kan behouden in het Nederlandse entertainmentlandschap, of dat het langzaam maar zeker plaatsmaakt voor de digitale dominantie.
